تعریفی از عقد مضاربه

 مردى نزد پیغمبر (ص ) آمده عرض کرد: اى رسـول خـدا مـن از وسـوسـه خـاطـر سـخـتـى کـشـیـده ام ، و مـردى عـیـال وار و بـدهـکار و نیازمند هستم ، پیغمبر (ص ) باو فرمود: این کلمات را بسیار بگو: (((تـوکـلت على الحى الذى لا یموت و الحمد لله الذى لم یتخذ صاحبة و لا ولدا و لم یکن له شـریـک فى الملک و لم یکن له ولى من الذل و کبره تکبیرا))) پس زمانى نگذشت که آن مـرد نـزد آن حـضـرت آمـد عـرض کـرد: خـداونـد وسوسه خاطرم را برطرف کرد و بدهى و قرضم را ادا فرمود و روزیم را فراوان ساخت . 

عقد مضاربه 

       بند اول:تعریف 

ماده ۵۴۶ قانون مدنی در باب تعریف مضاربه میگوید:مضاربه عقدی است که به موجب آن احد متعاملین سرمایه میدهد و با قید اینکه طرف دیگر با آن تجارت کرده و در سود آن شریک باشد.صاحب سرمایه مالک و طرف سرمایه گیر مضارب نامیده میشود 

کلبه مضارب در لغت به معنی سیر کردن در زمین میباشد.در عمل مالک سرمایه خود را در اختیار مضارب قرار میدهد تا مضارب در نقاط مختلف سیر کند و سودی را به دست آورد و در نهایت برابر سهمی که از قبل مقرر داشته اند تقسیم نمایند.مضاربه عقدی جایز است یعنی هریک از طرفین میتوانند از عقد صرفنظر کنند به شرط آنکه طرف صرفنظر کرده عدم همکاری خود را به طرف دیگر اعلام نماید 

     بند دوم:ارکان 

          اول:سرمایه 

سرمایه مالی است که برای امور تجاری در اختیار مضارب قرار داره میشود.اولین رکن مضاربه سرمایه است.بدون سرمایه مضاربه قابل تحقق نیست.برابر ماده ۵۴۷ قانون مدنی: 

۱-سرمایه باید وجه نقد و البته پول رایج کشور باشد نه دلار و لیره و ... و نه وسایل فقط وجه نقد 

۲-سرمایه باشد دقیقا مشخص و معلوم باشد 

         دوم:عمل تجاری 

اقدامات مضارب یا سرمایه گیر حتما باید تجاری باشد.مثلا مضارب نمیتواند با سرمایه مالک به زراعت یا معامل اموال غیر منقول بپردازد چون این اعمال تجارتی نیستند.همچنین در عقد مضاربه عامل باید مشخص کند که چه نوع عمل تجاری انجام میدهد.عمل تجاری داخلی یا خارجی و همچنین باید مشخص کند که اصولا کالای مورد تجارت وی چه چیزی هست مثل خرید و فروش اتومبیل یا فرلش و در نهایت عمل تجاری فقط خرید به قصد فروش نیست چه بسا اعمالی مثل دلالی و حمل و نقل هم تجاری محسوب میشوند 

        سوم:سود هرکدام به نحو سهام 

در عقد مضاربه باید جزءمشاع هرکدام باید مشخص باشد مثل نصف و ثلث و ... 

در این مورد ماده ۵۴۸ قانون مدنی میگوید:حصه هر یک از مالک و مضارب در منافع باید جزء مشاع از کل از قبیل ثلث و ربع و غیره باشد 

ممکن است در عقد حصه هرکدام از معاملین معین نباشد ولی در عرف معلوم باشد که سهم مضارب چقدر است و فقط در این صورت است که سکوت در عقد منصرف به آن میگردد 

در عقد مضاربه نمیتوان سود را به مالک اختصاص داد و گفته شود که منافع کاملا متعلق به مالک باشد که در چنین صورتی مضاربه باطل خواهد بود و در صورد ابطال عقد عامل مستحق اجرت المثل عمل خود است مگر اینکه عمل خود را تبرعا(مجانی)انجام داده باشد 

سود عقد مضاربه بعد از اتمام یا انحلال عقد تقسیم میشود.در این قسمت حتما لازم نیست که سود باید وجه نقد باشد تا تقسیم شود بلکه اگر کالایی بود نسبت به سهم هرکدام تقسیم میشود و اگر این کالا تا قبل از تقسیم افزایش یا کاهش یافته یا تلف شود از مال هردو میباشد و هردو ضرر یا منفعت میکنند 

     بند سوم:تکالیف و وظایف مالک و مضارب 

          اول:تکالیف مالک 

وظیفه مالک در عقد مضاربه گذاشتن سرمایه در اختیار مضارب است که این سرمایه میتواند در اختیار مضارب قرار داده شود یا نزد خود مالک بماند و مضارب هر مقدار که لازم بود از مالک بگیرد یا مضارب حواله پرداخت به مالک بدهد 

          دوم:وظایف مضارب 

۱-فعالیت در مدت مضاربه:البته بعد از انقضای مدت با تنفیذ مالک صحیح است 

۲-فعالیت در مطلق بودن مضاربه:مطلق بودن یعنی تجارت خاصی را معمول نکردن که در این صورت باید حد عرفی را رعایت کند 

۳-تعیین نوع فعالیت و روش آن:یعنی مضارب باید برعکس بالا به همان تجارتی که معین شده بپردازد 

۴-نیاز به موافقت مالک برای توسعه فعالیت:یعنی مضارب نمیتواند قسمتی از سرمایه را وارد مضاربه جدید با دیگری کند مگر با رضایت مالک 

این مطلب ادامه دارد